Cold shock: Waarom zelfs de beste zwemmers verdrinken in koud water
Een cold shock is een fysiologische reactie die optreedt wanneer het lichaam plotseling wordt blootgesteld aan koud water. De reactie kan ernstige gevolgen hebben, zoals ademhalingsproblemen, verhoogde hartslag en verlies van bewustzijn. Het is daarom belangrijk om te weten wat te doen in het geval van een cold shock en hoe je jezelf en anderen kunt beschermen tegen deze reactie.
Hoe kouder het water, hoe heviger de reactie van het menselijk lichaam zal zijn. De meeste mensen verdrinken dan ook door een snel optredende 'cold shock' en niet door de geleidelijk hierop volgende onderkoeling zoals vaak wordt gedacht.
Het lichaam van iemand die in koud water valt reageert op de plotselinge temperatuurdaling. Intense kou zorgt voor een schokeffect op bloedsomloop, hart, longen en darmen. Snelle toename van de ademhaling kan op haar beurt aanleiding geven tot een paniekreactie en tot inname van water. In combinatie met mogelijk optredende hartproblemen, is de kans op verdrinking groot.
Iemand die in staat is om de eerste drie minuten boven water te blijven heeft een veel grotere overlevingskans. Pas na de eerste drie minuten is de schrikreactie weg en begint het afkoelen van oppervlakkige spieren en zenuwen. In de 5 à 30 minuten na onderdompeling zal het lichaam in een toestand van ‘diepweefsel onderkoeling’ terechtkomen. De tijd die dit duurt heeft te maken met de watertemperatuur. Hoe kouder het water, hoe sneller het slachtoffer zijn bewustzijn zal verliezen. Het dragen van een reddingsvest en een snelle redding is juist bij een lage watertemperatuur van levensbelang.
Professor Jan Bourgois van de Universiteit van Gent deed onderzoek naar de cold shock. Meer informatie hierover is te vinden in zijn presentatie.
Onderkoeling / hypothermie bij drenkelingen
De normale lichaamstemperatuur van een gezond persoon zit tussen de 35,5 en de 37 °C. Onderkoeling van het lichaam begint als de lichaamstemperatuur zakt tot onder de 35 °C. Als de lichaamstemperatuur onder de 32 °C zakt, wordt de situatie kritiek. Lichaamstemperaturen onder de 27 °C zijn zonder medisch ingrijpen bijna altijd dodelijk.
De tijd die het duurt voor een slachtoffer in kritieke toestand verkeert is afhankelijk van de watertemperatuur. We spreken van koud water wanneer de watertemperatuur onder de 20 °C is. De lichaamstemperatuur zal dan, ook tijdens inspanning zoals zwemmen, blijven dalen. Wanneer de watertemperatuur onder de 15 °C komt is de reactie op het menselijk lichaam maximaal. Als de watertemperatuur rond het vriespunt zit zal het slachtoffer slechts enkele minuten bij bewustzijn blijven. Snel ingrijpen bij een drenkeling is dan ook van levensbelang.
Afhankelijk van de fase van onderkoeling heeft een slachtoffer de juiste behandeling nodig. Een verkeerde aanpak bij de hulpverlening kan de situatie zelfs verergeren. Wij adviseren daarom om bij een drenkeling met onderkoelingsverschijnselen altijd 112 te bellen.
Het verschil tussen verdrinken in zout- of zoetwater
Verdrinken in zoetwater gaat sneller dan verdrinken in zoutwater. Maar hoe zit dat precies?
Het osmose-effect transporteert zoetwater vanuit de longen naar de bloedvaten rondom de longen, vanwege het zoutgehalteverschil met het bloed. Rode bloedcellen proberen het extra vocht op te nemen, maar kunnen barsten, wat resulteert in een snelle afname van het zuurstoftransport naar vitale organen en uiteindelijk de dood.
De toename van vocht in het bloed leidt tot een verlaging van het natriumgehalte, terwijl het barsten van bloedcellen zorgt voor een stijging van het kaliumgehalte. Dit verstoort de geleidbaarheid van de hartspier en veroorzaakt hartfibrillatie.
In het geval van zoutwater gebeurt het omgekeerde door het osmotische effect. Het bloed verliest vocht, wat resulteert in longoedeem. Daarnaast gaat het verdikte bloed samenklonteren, waardoor het bloedvolume afneemt. Dit leidt tot een daling van de bloeddruk, een toename van de hartslag en uiteindelijk tot een shocktoestand. Na verloop van tijd neemt de pompende functie van het hart geleidelijk af.
Beheersmaatregelen voor werken langs het water
Omdat de dagen steeds kouder worden is het goed om nog eens aandachtig naar de beheersmaatregelen binnen uw organisatie te kijken. Begin bij de bron. Zorg ervoor dat medewerkers niet in het water kunnen vallen. Bijvoorbeeld door het dragen van een valharnas of het plaatsen van hekwerk rondom kades, pontons en werkschepen. Verklein ook het risico op uitglijden, bijvoorbeeld door rubberen matten of een andere stroeve ondergrond.
Blijft het risico op te water raken bestaan? Zorg dan dat iedereen een reddingsvest draagt. Let hierbij op dat de reddingsvesten juist worden gedragen. Een reddingsvest wat niet vast zit of te los wordt gedragen heeft geen enkele meerwaarde. Ook zou u kunnen kijken naar geschikte kleding die een cold shock kan voorkomen.
Ten slotte is het belangrijk dat mensen nooit alleen werken, dat er voldoende reddingsmiddelen aanwezig zijn en dat medewerkers weten hoe te handelen in geval van een drenkeling. Omdat een snelle redding bij koude temperaturen van levensbelang is, kunt u ook onze reddingsboot of stand-by boot inzetten. Zo bent u in geval van nood verzekerd van adequate hulpverlening.
Telefoon: 078 78 78 234 Email: [email protected]
Gerelateerde artikelen
Waarom verdrinken niet op verdrinken lijkt
