Toolbox reddingsvest - Veilig werken langs het water

Toolbox reddingsvest - Veilig werken langs het water

  • 06-01-2021

Ieder jaar verdrinken er tientallen mensen op de Nederlandse binnenwateren. Veel van deze slachtoffers hebben één ding met elkaar gemeen: ze droegen geen reddingsvest.

Werken in de nabijheid, of vanaf het water is niet zonder risico’s. Een val in het water kan leiden tot een levensbedreigende situatie. Helemaal wanneer je bewusteloos of met verwondingen in het water terecht komt. Onder koude omstandigheden is het gevaar zelfs nog groter. Door een ‘cold shock’ reactie van het lichaam kan zelfs de beste zwemmer verdrinken in het koude water. Wanneer er gewerkt wordt in de nabijheid van water is het daarom essentieel om een reddingsvest te dragen. Het dragen van een reddingsvest vergroot de overlevingskans bij een ongeval aanzienlijk. Wij leggen graag uit hoe een automatisch reddingsvest werkt en hoe je deze veilig kan gebruiken.

Hoe werkt een automatische reddingsvest?

Een automatisch reddingsvest heeft geen drijfvermogen wanneer deze niet is geactiveerd. In het reddingsvest zit een mechanisme welke wordt geactiveerd als de persoon die het draagt in het water valt. Deze vesten werken met een speciaal cellulose tablet die een krachtige veer tegenhoudt. Zodra het tablet vochtig wordt, lost hij op en slaat de veer een gat in het CO2 patroon waardoor het vest opblaast.

Het drijfvermogen van het reddingsvest zorgt er voor dat de persoon boven water blijft. Ook in bewusteloze toestand. Reddingsvesten vanaf 150 newton zorgen ervoor dat het slachtoffer automatisch op de rug wordt gedraaid om de ademweg vrij te maken. Voor iemand die zware kleding draagt is een reddingsvest van 275 Newton noodzakelijk om dit effect te bereiken. Wij adviseren dan ook om altijd voor een reddingsvest met een drijfvermogen van 275 Newton te kiezen.

Automatisch reddingsvest

De meeste reddingvesten hebben duidelijke indicatoren die aangeven of het CO2 patroon leeg is. Hoe je dit controleert is te vinden in de handleiding.

Hammar systeem: activatie bij waterdruk

Reddingsvesten die geactiveerd worden door waterdruk (Hammar systeem) werken ook met een oplosbaar tablet. Dit tablet zit in een speciale behuizing die pas water doorlaat zodra deze zich enkele centimeters (ongeveer 10cm) onderwater bevindt. Het mechanisme treedt pas in werking als het volledig ondergedompeld is. Kies voor dit systeem wanneer je regelmatig nat wordt aan boord door overslaande golven of buiswater. Bijkomend voordeel: Hammar systemen hebben minder last van corrosie. Het Hammar activatiesysteem heeft 5 jaar lang geen onderhoud nodig.

Het kan voorkomen dat het CO2-patroon onbedoeld lek raakt. Dit is bij een gewoon reddingsvest niet op te merken. Anders dan bij gewone reddingsvesten zit het CO2-patroon bij een Hammar-systeem in de longen van het reddingsvest.  Wanneer het CO2-patroon zich in de longen bevind, dan zullen de longen zich vullen bij een lek CO2-patroon.

Soorten reddingsvesten

Ieder automatisch reddingsvest is in de basis hetzelfde. Het vest bestaat uit een opblaasbaar deel, ook wel de longen genoemd, en een activatie mechanisme. De hoes van het reddingsvest bepaalt of het vest geschikt is voor bijvoorbeeld heetwerk. Deze reddingsvesten hebben een opvallende zilverkleurige hoes. Het activatie mechanisme bepaalt of het reddingsvest volledig automatisch opblaast of dat handmatige activatie is vereist. Reddingsvesten voor gebruik op de binnenwateren hebben één activatiemechanisme. SOLAS reddingsvesten hebben er twee. 

Wanneer er in het donker wordt gewerkt is het aan te raden om het reddingsvest uit te voeren met een flitslicht. Sommige reddingsvesten zijn hier standaard mee uitgerust. Dit lampje is ook aan bestaande reddingsvesten toe te voegen. Het flitslicht zorgt ervoor dat een drenkeling in het donker makkelijker terug te vinden is.

Halfautomatische reddingsvesten

Halfautomatische CO2-reddingsvesten worden automatisch opgeblazen wanneer de drager aan een koord trekt. Deze activeert een slagpen die de opening van de CO2 patroon doorboort, waardoor het reddingsvest opgeblazen wordt. Het voordeel van deze handmatige bediening is dat het voorkomt dat het reddingsvest zich onbedoeld vult wanneer het met water in aanraking komt. In een zeer vochtige omgeving bijvoorbeeld, of als de drager een golf water over zich heen krijgt. Een nadeel is dat dit vest dus niet automatisch wordt geactiveerd wanneer de drager bewusteloos is of in een cold shock verkeert.

Bij automatische reddingsvesten kun je ook altijd handmatig de CO2 patroon bedienen of het vest met de mond opblazen. De beste manier om het vest handmatig te activeren is met een trekkoord. Blaas zelf je reddingsvest met dat koord op zodra je weet dat je te water raakt.

De meeste automatische reddingsvesten kunnen ook worden geleverd met alleen een handmatige activering. Het zoutpatroon wordt dan meestal vervangen door een vast object zodat deze niet meer automatisch geactiveerd kan worden. Dit is nadrukkelijk niet aan te raden als het niet noodzakelijk is.

Vaste stof zwemvesten en reddingsvesten

De zogeheten vaste stof reddingsvesten kunnen niet worden opgeblazen. Deze vesten hebben een vaste schuimkern die voor drijfvermogen zorgt. Deze reddingsvesten worden met name gebruikt voor kinderen of bij sporten waarbij personen bedoeld in het water liggen, zoals surfen, kiten of wakeboarden. Vaste stof vesten hebben meestal een drijfvermogen van 50 Newton. Dit type reddingsvest of zwemvest biedt onvoldoende drijfvermogen voor iemand die zichzelf niet kan redden. Deze vesten zijn alleen geschikt voor gebruik door ervaren watersporters met voldoende hulp in de buurt.

Verschil in drijfvermogen (Newton)

Het drijfvermogen van een reddingsvest wordt uitgedrukt in het aantal Newton. In de ISO normen wordt onderscheid gemaakt tussen vier verschillende klassen drijfvermogen. Dit zijn: 50 Newton, 100 Newton, 150 Newton en 275 Newton. Voor werkzaamheden nabij het water adviseren wij om uitsluitend gebruik te maken van 275 Newton reddingsvesten. Er zijn reddingsvesten op de markt waar 300 newton op vermeld staat. Deze vesten zijn gekeurd op basis van de normering voor 275 Newton en kunnen dus ook gebruikt worden.

Juiste draagwijze van het reddingsvest

Een reddingsvest biedt enkel bescherming als deze op de juiste wijze wordt gedragen. Dit betekent dat het vest niet te los en niet te strak mag zitten. Ook is het belangrijk dat het reddingsvest over de buitenste kleding heen wordt gedragen. Trek dus nooit een jas over het reddingsvest aan.

Zodra je het reddingsvest hebt vastgemaakt kun je testen of het goed zit door je vuist onder de gesp van de borstband te plaatsen. Als er ruimte zit tussen je vuist en je kleding, betekent dit dat je reddingsvest te los zit. Krijg je je vuist er niet tussen dan kan je de borstband beter wat losser maken voor meer draagcomfort. De nieuwste reddingsvesten hebben geen vuistdikke ruimte nodig onder de borstband. Controleer daarom altijd eerst de handleiding van de fabrikant over het correct dragen van het reddingsvest. 


Het gebruik van kruisbanden

Het is belangrijk dat een reddingsvest op de juiste plaats blijft zitten wanneer je te water bent geraakt. Het reddingsvest heeft dan de neiging om omhoog te schuiven. Om dit te voorkomen worden kruisbanden gebruikt. Deze lopen tussen je benen door. Er zijn ook banden die je om je dijen moet dragen. Ze zorgen ervoor dat het reddingsvest niet omhoog en over je hoofd heen kan schuiven. Afhankelijk van het ontwerp van het reddingsvest zijn er één of twee kruisbanden aanwezig.

Om hun werk goed te doen moeten kruisbanden zo kort mogelijk worden gehouden. Maar natuurlijk wel op een lengte die comfortabel bewegen mogelijk blijft maken. Mocht je in het water vallen en je kruisband zit te los dan kan je reddingsvest omhoog gaan schuiven. Als je dit in het water merkt, dan kun je vaak alsnog je kruisband strakker trekken. Maar het is verstandiger om dit voor te zijn.

Wanneer draag je geen reddingsvest?

Er zijn situaties waarbij het dragen van een automatisch reddingsvest niet veilig is. Dit zijn situaties waarin iemand zich in een afgesloten ruimte bevindt. Dit kan bijvoorbeeld de cabine van een graafmachine of een stuurhuis of cabin van een boot zijn. De machinist van een graafmachine zal de cabine niet kunnen verlaten wanneer de machine te water raakt. Dit is de reden dat er in afgesloten ruimten van machines of vaartuigen geen reddingsvest wordt gedragen.

Bij werkzaamheden vanuit een hoogwerker boven water wordt vaak gekozen om met een reddingsvest te werken in plaats van valbeveiliging. Wanneer een hoogwerker in het water valt wil je daar immers niet aan vast zitten. Hetzelfde is van toepassing bij het opbouwen of afbreken van steigers. Het zekeren aan een ongekeurde steiger is niet veilig. Bij werkzaamheden boven water wordt daarom een reddingsvest gedragen.

Veilig omgaan met een reddingsvest

Om ervoor te zorgen dat het reddingsvest goed blijft functioneren is het belangrijk om hier voorzichtig mee om te gaan. Dit houdt concreet in:

  • - Laat het reddingsvest niet op de grond liggen maar bewaar deze op een droge en schone plek;
  • - Is het reddingsvest nat geworden? droog deze eerst voor hij wordt opgeborgen;
  • - Is het reddingsvest beschadigd? gebruik deze niet meer;
  • - Controleer of het reddingsvest is gekeurd en of de keuring niet is verlopen;
  • - Gebruik het juiste type reddingsvest die past bij de werkzaamheden om onnodige beschadigingen te voorkomen.

Download veiligheidsinstructie reddingsvest

Wij hebben alle informatie gebundeld in één overzichtelijke veiligheidsinstructie. Deze instructie is hier te downloaden en vrij te gebruiken.

Is het dragen van een reddingsvest verplicht?

Vanuit de arbowet is het de werkgever die verplicht is om medewerkers PBM’s te verstrekken bij risicovolle werkzaamheden en er op toe te zien dat hier gebruik van wordt gemaakt. Daarnaast is het vanuit het binnenvaartpolitiereglement (BPR) artikel 1.08 in veel gevallen verplicht om aan boord van een beroepsmatig schip een reddingsvest te dragen. Dit is van toepassing in de volgende gevallen:

  1. bij het van of aan boord gaan, voor zover er gevaar voor in het water vallen bestaat,
  2. bij het verblijven in de bijboot,
  3. bij werkzaamheden buiten boord, danwel bij verblijf en werkzaamheden aan dekken in het gangboord, indien verschansingen van ten minste 90 cm hoogte niet aanwezig zijn of relingen niet doorlopend zijn geplaatst.

Voor de pleziervaart hoeft alleen de schipper van een snelle motorboot een reddingsvest te dragen wanneer hij of zij staat. Omdat een reddingsvest alleen werkt wanneer je deze draagt adviseren wij om in de nabijheid van water altijd een reddingsvest te dragen. Helemaal wanneer er op snelheid wordt gevaren.

Moeten reddingsvesten periodiek gekeurd worden?

Alle fabrikanten van automatische reddingsvesten adviseren om reddingsvesten jaarlijks te laten keuren bij intensief of beroepsmatig gebruik. Laat deze keuring uitvoeren door een keuringsinstantie die door de fabrikant is aangewezen. Kijk hiervoor altijd op de website van de fabrikant. Sommige fabrikanten keuren de reddingsvesten zelf. De keuze van keuringsstation is belangrijk omdat hier geen certificeringen voor bestaan. Er zijn partijen op de markt die onzorgvuldige keuringen uitvoeren. Hiermee loopt u het risico dat een reddingsvest niet goed meer werkt. Een reddingsvest gaat bij goed onderhoud en gebruik maximaal 10 jaar mee. Bij intensief gebruik is het gebruikelijk dat het vest na 3 tot 5 jaar wordt vervangen.

Zeven tips voor het gebruik van automatische CO2-reddingsvesten

Alle informatie uit dit artikel samengevat in zeven tips:

  1. Draag altijd een reddingsvest bij werkzaamheden nabij of vanaf het water.
  2. Let op het drijfvermogen van het reddingsvest. Het advies is om een reddingsvest te dragen met een drijfvermogen van 275 Newton.
  3. Bewaar de reddingsvesten op een droge en schone plek als ze niet worden gebruikt.
  4. Controleer voor gebruik de groene veiligheidsindicatoren op het activatie mechanisme. Hoe dit werkt verschilt per merk. Zoek dit op in de handleiding.
  5. Zorg dat je bij duisternis een reddingsvest draagt dat voorzien is van een lampje.
  6. Laat de reddingsvesten ieder jaar keuren door een door de fabrikant aangewezen keuringsstation. Sommige fabrikanten keuren de vesten ook zelf. Kijk hiervoor op de website van de fabrikant.
  7. Houd rekening met de maximale levensduur van het reddingsvest. Meestal is dit 10 jaar.

Praktijkcursus en VGM-instructie

Voor personen die beroepsmatig een reddingsvest dragen hebben wij een VGM-instructie en praktijkcursus reddingsvest ontwikkeld. Deelnemers ervaren tijdens de cursus hoe het is om met een reddingsvest in het water te belanden. Op deze manier kunnen zij snel en effectief handelen in een noodsituatie. Neem contact met ons op voor de mogelijkheden. Naast de trainingen is het ook mogelijk om reddingsvesten te huren.

VGM cursus

Advies bij veilig werken langs het water

Weten uw medewerkers voldoende over het reddingsvest om er veilig mee te kunnen werken? Wij hebben een speciale cursus ontwikkeld waarbij uw medewerkers alles leren over veilig omgaan met het reddingsvest en zelf ervaren hoe het is om met een reddingsvest in het water te vallen.

Om veilig te kunnen werken vanaf of langs het water zijn verschillende beheersmaatregelen noodzakelijk. Safetyboat.nl adviseert bij veiligheidsvraagstukken in de waterbouw en zorgt voor veiligheidsoplossingen vanaf het water. Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden.

Telefoon: 078 78 78 234 Email: [email protected]